نقد و بررسی جغرافیای تاریخی اسماعیلیه در البرز مرکزی

چکیده: شناخت فلاح اسماعیلیان نزاری در کوه های البرز مرکزی و حوادثی که در آنها پیش آمده، از لحاظ جغرافیای تاریخی، موضوع اصلی پایان نامه است. حسن صباح به عنوان رهبر فرقه اسماعیلیه نزاری به رسمیت شناخته شد. او دولت الموت را در سال 483 هـ. در قلعه الموت پایه گذاری کرد. حسن صباح و جانشینانش از این قلعه به عنوان پایگاه حکومت و ترویج عقاید اسماعیلیه استفاده می کردند. الموت پایگاه نظامی، کانون علمی و فرهنگی و مباحث دینی هم بود. دولت آنها کوچک بود ولی از نظر جغرافیایی پراکنده و در دژها مستقر بود. این دولت با قیام های خود سیاست منطقه را در هم ریخت. از نظر حیات فرهنگی نقش قاطع ایفا کرد. طی روزگاری دراز 170 سال قلاع سرزمین الموت چنان با استحکام پایداری کردند که دشمنان آنها (سلجوقیان و عباسیان) نتوانستند خلل واقعی ایجاد کنند. تا اینکه هلاکوخان مغول در سال 654 هـ به الموت یورش برد و قلعه میمون دژ مرکز حکام این فرقه را محاصره و فتح کرد. باقیمانده قلاع مانند الموت و لمبسر یکی پس از دیگری تسلیم و تخریب شدند. دولت اسماعیلیه نزاری ساقط گردید. پیشنهاد نگارنده این است که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری که متولی این امر هست به حفظ و حراست و بازسازی قلاع، این میراث گرانبها ارج نهاده که خود برای جذب توریست و شکوفایی منطقه و درآمد برای کشور تأثیر بسزایی دارد. این پژوهش در سه فصل به قلاع اسماعیلیه، و فصل چهارم نظری کوتاه در تاریخ اسماعیلیه نزاری در دوره الموت، و پس از سقوط تا زمان حال، و فصل پنجم جمع بندی و نتیجه گیری را بیان می کند.